WBZ

Narody w kontakcie i w konflikcie. Stosunki polsko-niemieckie 1806-1918
Polska - Niemcy: Wspólna historia, t.3
Autorzy: Jörg Hackmann, Marta Kopij-Weiß

Tłumaczenie: Marta Kopij-Weiß, Ewa Szymani

Język publikacji: polski
Oprawa: twarda
Wymiary: 140 x 200 mm
Liczba stron: 332
ISBN: 978-­83-­66810-14-3

Wydawca: Wydawnictwo Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy'ego Brandta UWr

Jak można opowiedzieć wspólną historię polsko-niemiecką od czasów napoleońskich do I wojny światowej? Na początku tej epoki nie istniało ani państwo polskie, ani niemieckie w rozumieniu XX-wiecznym. Mieszkańcy terytorium Rzeczypospolitej znajdowali się pod władzą trzech imperiów, a Cesarstwo Niemieckie, które powstało pod dominacją Prus w 1871 r., miało znaczną mniejszość polską.

W omawianym tu okresie również oba narody, niemiecki i polski, przeżyły głęboką ewolucję. Tożsamości narodowe początkowo kształtowane były przez elity społeczne – szlachtę w Polsce i burżuazję w Niemczech – w obu społeczeństwach z udziałem intelektualistów. Na początku XX wieku zjawiskiem masowym stał się nacjonalizm, a wcześniejsza solidarność narodowa ustąpiła miejsca postrzeganiu sąsiada jako wroga.

Czy zatem w ogóle istniały cechy wspólne obu narodom w fazie narastającego konfliktu? Rozpatrywanie kontaktów polsko-niemieckich wyłącznie z perspektywy doświadczeń XX wieku byłoby krótkowzroczne. W omawianej tu epoce istniały jednak liczne powinowactwa w sferach kultury, polityki i w życiu codziennym, co prawda znacznie węższe niż po roku 1918.

Książkę w wersji papierowej oraz elektronicznej można nabyć na stronie Europejskiego Stowarzyszenia Badań Niemcoznawczych: esbn.pl

Anna Kurpiel, Katarzyna Maniak, 

Porządek rzeczy. Relacje z przedwojennymi przedmiotami na ziemiach zachodnich

(przypadek Wrocławia i Szczecina) 

z fotografiami Łukasza Skąpskiego 

wyd. WUJ, Wyd. Akademia Sztuki w Szczecinie, Kraków 2023 

Porządek rzeczy. Relacje z przedwojennymi przedmiotami na ziemiach zachodnich (przypadek Wrocławia i Szczecina) to książka o postawach i praktykach wywołanych przez przedwojenne rzeczy we współczesnym Wrocławiu i Szczecinie. Termin „poniemieckie”, potoczne określenie przedmiotów pozostawionych na ziemiach włączonych w granice Polski po II wojnie światowej, sugeruje, że „niemieckie" to minione i pozbawione ciągu dalszego.  

Badania etnograficzne prowadzone z wykorzystaniem narzędzi sztuki pokazują coś przeciwnego. Proces przysposabiania wciąż trwa, relacje pomiędzy ludźmi a rzeczami są kontynuowane, odkrywane i zawiązywane na nowo. Książka poświęcona jest więc sposobom używania przedwojennej spuścizny oraz rozłożonym w czasie aktom jej przejęcia i posiadania. Opisujemy rzeczy spokrewnione, uklasowione, rzeczy na sprzedaż, rzeczy użyteczne, a także te, które w integralny sposób należą do przestrzeni domu.  Współtworzą one sieć powiązań wymykającą się kontynuowanemu od powojnia biało-czarnemu oglądowi rzeczywistości, według którego postawy wobec przeszłości określane są jednoznacznie jako jej afirmacja bądź wyparcie.  

Opowieść o relacjach z przedmiotami tworzą dwie oddzielne, choć powstające równolegle narracje: tekst i esej wizualny autorstwa Łukasza Skąpskiego. Wspólnie koncentrują się na pytaniu o znaczenia, jakie dla mieszkanek i mieszkańców polskich miast ma niemiecka przeszłość. 

Książka jest efektem projektu Rzeczy(wistości) w przestrzeni postkonfliktu. Znaczenia przedmiotów w tworzeniu się światów wyobrażonych Wrocławia i Szczecina finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (umowa nr UMO-2018/31/D/HS3/00778). 

O Autorach 

Anna Kurpiel – dr, etnolożka i antropolożka kultury, adiunktka w Katedrze Nauk Społecznych i Ekonomicznych Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. W. Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego. Badania terenowe prowadzi w Polsce (na ziemiach zachodnich) i w Republice Macedonii Północnej. Autorka książki Cztery nazwiska, dwa imiona. Macedońscy uchodźcy wojenni na Dolnym Śląsku. Interesuje się dziedzictwem kulturowym, szczególnie na terenach (post)migracyjnych i tranzytowych oraz antropologią pamięci. 

Katarzyna Maniak – dr, antropolożka kultury, adiunktka w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jej zainteresowania badawcze obejmują dziedzictwo kulturowe i jego społeczne oddziaływanie oraz relacje pomiędzy antropologią i sztuką. Prowadzi badania skupione na pojęciu własności i antropologii pracy. Autorka kilkunastu publikacji naukowych poświęconych ww. tematyce oraz projektów wystawienniczych.

Łukasz Skąpski – jeden z n­ajciekawszych artystów polskich, w latach 2012-2018 kierownik Katedry Fotografii na Wydziale Malarstwa i Nowych Mediów Akademii Sztuki w Szczecinie, absolwent Wydziału Malarstwa ASP w Krakowie. Zajmuje się fotografią, instalacją, obiektami, wideo, etc. W latach 1988-1991 mieszkał w Chinach, obecnie w Szczecinie. Pobyt w Pekinie zaowocował zainteresowaniem artysty tematyką polityczną. Tam też artysta odkrył dla siebie metodę posługiwania się zbiorem w sztuce. Od 2001 roku jest członkiem założycielem Supergrupy Azorro, która na trwałe zapisała się w polskiej sztuce wideo. W ostatnich latach główny akcent w jego twórczości kładzie się na tematy społeczno-polityczne. 

Wiktoria Morawska, Maciej Olejnik (red.). (In)equalities. Faces of modern Europe. 

Wrocław: Wydawnictwo Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego, 2023.

Książka poświęcona jest problematyce nierówności we współczesnej Europie. Autorzy artykułów reprezentują rozmaite ośrodki badawcze z całego świata oraz różne dyscypliny naukowe (m.in. z zakresu nauk humanistycznych, prawnych i społecznych). Niniejsza praca ma charakter interdyscyplinarny.

Monografia stanowi zwieńczenie 2. Międzynarodowej Konferencji Naukowej pt. „Nierówność. Oblicza Współczesnej Europy”, która odbyła się w listopadzie 2021 r. w Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego (CSNE).

Publikacja została przygotowana w języku angielskim. Składa się z pięciu rozdziałów (łącznie dwadzieścia sześć artykułów). Pierwszy rozdział poświęcony jest nierównościom w odniesieniu do mniejszości. Kolejny dotyczy problemu nierówności płci, natomiast trzeci skupia się na zjawisku nierówności w przestrzeni cyfrowej. Czwarty rozdział koncentruje się na nierównościach w kontekście różnych polityk publicznych Unii Europejskiej, podczas gdy ostatni poświęcony jest różnym filozoficznym sposobom rozumienia nierówności.

Absolwentka Interdyscyplinarnych Studiów Europejskich (kierunku stacjonarnych studiów magisterskich, prowadzonego przez Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych oraz CSNE na Uniwersytecie Wrocławskim) jest autorką artykułu oraz współredaktorką naukową monografii. Ponadto w przygotowaniu pracy wzięli udział inni studenci ISE oraz członkowie Koła Naukowego Interdyscyplinarnych Działań Europejskich, funkcjonującego przy CSNE. Pełnili oni funkcję korektorów oraz asystentów redaktorów.

--

• SPIS TREŚCI (.pdf)

Program (update: 31.05.2023r.)

Miejsce: Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego

Data: 14 czerwca 2023 roku

Godz. 11.00-13.30

Historia

Krzysztof Ruchniewicz: Powstanie ludowe w NRD: stan badań, przebieg i skutki.

Dariusz Wojtaszyn: Wpływ powstania czerwcowego na funkcjonowanie wschodnioniemieckiej służby bezpieczeństwa

Filip Gańczak: "Prowokacja berlińska”. Powstanie czerwcowe w NRD w materiałach tajnych służb PRL

Adriana Dawid: Echa powstania na Górnym Śląsku wśród mniejszości niemieckiej

Przerwa na lunch 

14.30-16.00

Literatura i film

Marek Zybura: Powstanie ludowe w literaturze NRD

Daniel Pietrek: Młodzi intelektualiści w przededniu wydarzeń czerwcowych na podstawie "Dzienników" H. Bienka

Andrzej Dębski: Powstanie ludowe w niemieckich kronikach filmowych

Przerwa na kawę

16.15-16.45

Pamięć

Jacek Lepiarz: 70 rocznica powstania ludowego w polskich i niemieckich mediach

17.00-19.00

Dyskusja panelowa

"Znaczenie powstania ludowego dla polskiej i niemieckiej tradycji buntów społecznych”

Uczestnicy:

Adriana Dawid, Leszek Szaruga, Marek Zybura

Moderacja: Piotr Przybyła

• PROGRAM do pobrania (.pdf)

Centrum im. W. Brandta zaprasza na ostatni już wykład w ramach cyklu "Ludzie Pogranicza". Wykład pt. "Rozjaśniający współczesność. Wkład Martina Pollacka w budowanie dialogu międzykulturowego" zaprezentuje Artur Białachowski. Spotkanie odbędzie się w środę 7 czerwca o godz. 17:00 w siedzibie Centrum (ul. Strażnicza 1-3 we Wrocławiu, sala 13). Wstęp wolny.

Artur Robert Białachowski, jest asystentem w Instytucie Filologii Germańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego. Doktorant w tamtejszym Instytucie Filologii Germańskiej z dysertacją pt. Kulturpublizistik, Essay, Reportage und Diaristik: Zum schriftstellerischen Werdegang von Karl-Markus Gauß. (pol. Publicystyka kulturowa, esej, reportaż i diarystka: o literackiej karierze Karla-Markusa Gaußa). Główne zainteresowania badawcze to literatura austriacka, szczególnie literatura faktu XX i XXI wieku; historia, kultura i literatura Śląska oraz pisarze związani z Collegium Carolinum w Brunszwiku.

Ludzie Pogranicza

Literatura, kultura i polityka stanowiły przez wieki historyczne przestrzenie w polsko-niemieckim dialogu i wciąż stanowią płaszczyzny dokonujących się w nim spotkań, wymiany i tarć. Niemieckie oświecenie zrodziło w swojej narracji o Polsce krytyczne wyobrażenia, które, ewoluując potem mniej lub bardziej, trwale określiły niemiecki wizerunek Polski i Polaków – często konfrontacyjnie nieprzyjazny – aż po obecne czasy w gruncie rzeczy. Na pewno żywe one były jeszcze w minionym stuleciu.

Warunki dla dialogu, zdolnego zamieniać konfrontację w partnerstwo, nastały dopiero po II wojnie światowej. Obfitował on wtedy we wzloty i upadki, nadzieje i zawody, ale przy wszystkich trudnościach i ograniczeniach, wynikających z dwubiegunowego charakteru ówczesnego świata, był przez obydwie strony uparcie kontynuowany. I tak, jak pod koniec lat 80-tych do zmian dojrzewał świat, tak w latach 1989-1991 doszło też do przełomu w relacjach wolnej Polski ze zjednoczonymi, demokratycznymi Niemcami. Negatywnie nacechowane, nieufne sąsiedztwo przerodziło się w przyjazną współpracę, nawet jeśli bywa ona, jak to się dzieje obecnie, wystawiana na ciężką próbę

Poszczególne wykłady z cyklu „Ludzie pogranicza” traktują o wybitnych aktorach polsko-niemieckiego dialogu, „wielkich latarnikach” wzajemnego otwierania się Niemców i Polaków na siebie w tym czasie. Byli i są to ludzie pióra, snujący wizje przyszłości, którzy kształtowanie naszych wzajemnych dobrych relacji traktowali i traktują jako zadanie – żyli i żyją nim w myśl sformułowanego przez Huberta Orłowskiego dla Poznańskiej Biblioteki Niemieckiej motta: „Sąsiedztwo zobowiązuje”.

Serdecznie zapraszamy!