Agnieszka Kapuściarek
Wykład inauguracyjny
W czwartek 17 września w Auli Leopoldina uroczyście zainaugurowano Międzynarodowe Sympozjum Naukowe „1939 – Hitler, Stalin i Europa Wschodnia”. Głównym tematem sympozjum jest rok 1939, a w szczególności pakt Ribbentrop-Mołotow, w Niemczech nazywany paktem Hitler-Stalin. Sympozjum jest częścią Forum, w ramach którego odbywają się wykłady, spotkania z zagranicznymi studentami, warsztaty, dyskusje ze świadkami historycznych wydarzeń. W Centrum im. Willy’ego Brandta otwarta została również wystawa dotycząca paktu.
Podczas inauguracji słowa powitania wygłosili Rektor Uniwersytetu Wrocławskiego prof. Marek Bojarski, Przewodniczący Fundacji „Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość” Günter Saathoff oraz Przewodniczący Global and European Studies Institute Uniwersytetu w Lipsku Stefan Troebst. Głównym punktem programu był wykład pani prof. Vaira Viķe-Freiberga, byłej Prezydent Łotwy, pt. „Pakt Hitler-Stalin i Europa – perspektywa bałtycka”.
Kontynuacje i cezury polsko-niemieckiej kultury pamięci_publikacja dr Opiłowskiej
Kontinuitäten und Brüche deutsch-polnischer Erinnerungskulturen. Görlitz/Zgorzelec 1945-2006 (Kontynuacje i cezury polsko-niemieckiej kultury pamięci. Görlitz/Zgorzelec 1945-2006), Elżbieta Opiłowska, Wydawnictwo Neisse, Drezno, wrzesień 2009.
Pierwsza monografia poświęcona historii powojennej miast pogranicza Görlitz i Zgorzelca. Chociaż badanie pamięci w podzielonym mieście stanowi właściwy temat pracy, to analiza teorii kultury pamięci i pamięci kolektywnej oraz polityki historycznej w NRD i Polsce Ludowej zajmuje znaczną część książki. Na płaszczyźnie lokalnej polityka historyczna została przedstawiona chronologicznie od podziału miasta, napływu wysiedleńców, przez Układ Zgorzelecki, okres otwartej granicy w latach 70-tych aż do czasów teraźniejszych oraz na przykładzie wybranych miejsc pamięci – Ruhmeshalle/Dom Kultury, Stalag III A, Grecy i synagoga. Autorka formułuje tezę o istnieniu przepaści między pamięcią kulturową a komunikatywną (J. Assmann) w Görlitz i Zgorzelcu. I rzeczywiście pamięć mieszkańców, zbadana na podstawie wspomnień i wywiadów biograficznych, buntowała się przeciwko odgórnemu nakazowi zapominania i tabuizacji. Wysiedlenie i utracona ojczyzna pozostały jako traumatyczne doświadczenie jądrem tożsamości starej generacji respondentów. Jednakże polityka pamięci nie pozostała tu bez oddziaływania, co autorka również udowadnia. Polityczna retoryka NRD o granicy pokoju i polsko-niemieckiej przyjaźni, a także mit o antyfaszyźmie pozostawiły ślady w pamięci mieszkańców Görlitz, tak jak polski mit pioniera na „ziemiach odzyskanych” kształtował tożsamość mieszkańców Zgorzelca. Opiłowska postuluje, że choć przyjaźń między NRD a Polską Ludową była narzucona i dziś przez wielu historyków jest interpretowana jedynie jako „przyjaźń nakazana”, to życie na pograniczu stworzyło jego mieszkańcom możliwość przełamania bariery kontaktu, a nakazane partnerstwa między szkołami i współpraca między zakładami prowadziły nierzadko do prywatnych spotkań i ostatecznie ułatwiły kontakty po 1989 roku.
„Praca ta stanowi jak dotąd najpełniejsze studium społeczne poświęcone mieszkańcom bliźniaczych miast pogranicza polsko-niemieckiego Görlitz i Zgorzelca, studium jakiego do tej pory nie udało się przygotować niemieckim ani polskim socjologom.” (Prof. Dr. Zbigniew Kurcz)
Więcej informacji na stronie: http://www.neisseverlag.de/Neuerscheinungen-Details.38+M56bc071aa47.0.html?&L=0&cHash=a83b5a9686
Citizenship and collective identity in Europe publikacja pracy habilitacyjnej prof. Karolewskiego
Opublikowana została praca habilitacyjna kierownika Katedry Nauk Społecznych CSNE, prof. Ireneusza Pawła Karolewskiego pt. „Citizenship and collective identity in Europe”.
Ukazała się ona w serii wydawniczej Routledge Advances in European Politics.
Praca analizuje teoretycznie i empirycznie relacje między modelami obywatelstwa europejskiego w Unii Europejskiej a koncepcjami tożsamości zbiorowej:
http://www.routledge.com/9780415496582
Msza Pojednania
Msza Pojednania w Krzyżowej z udziałem polskiego premiera Tadeusza Mazowieckiego oraz niemieckiego kanclerza Helmuta Kohla stała się symbolem nowej ery w polsko-niemieckich stosunkach. Jako ikona niemiecko-francuskiego pojednania zapisał się w pamięci kolektywnej obydwu społeczeństw tzw. Uścisk dłoni w Verdun, kiedy 22 września 1984 francuski prezydent François Mitterrand razem z kanclerzem Helmutem Kohlem oddawali cześć poległym w czasieII wojny światowej.
20 lat po Mszy Pojednania organizatorzy konferencji pragną podsumować stan polsko-niemieckichi niemiecko-francuskich stosunków.
Czy polsko- niemieckie stosunki zbliżyły się do stawianych za wzór stosunków niemiecko- francuskich? Gdzie można dostrzec symetrie, a gdzie asymetrie, porównując dwustronne kontakty?
Skąd wynikają różnice – z minionego czasu, historii czy też mentalności obydwu narodów?
Jaki wpływ mają wielkie gesty polityków na świadomość historyczną i kulturę pamięci
w poszczególnych społeczeństwach? Co należy uczynić, aby symbole pojednania nie byłytylko częścią narodowej, lecz także europejskiej symboliki? Celem konferencji jest analiza polskich, niemieckich i francuskich miejsc pamięci w ich kontekście historycznym, ale także z perspektywy czasu krytycznie, zaprezentowanie ich wpływu na pamięć zbiorową poszczególnych społeczeństw i dyskusja nad przyszłością.
Miejsce konferencji: |
Międzynarodowy Dom Spotkań, Krzyżowa |
Termin: | 10 listopada (godz. 18.00 ) do 11 listopada 2009 (godz. 22:00) |
PROGRAM
Wtorek, 10 listopada 2009, Krzyżowa | |
I. Dyskusja panelowa : Porównania/dysparytety, perspektywy Moderacja: Stephan Raabe |
|
18:00 | prof. dr Hubert Orłowski (Instytut Zachodni, Poznań), prof. dr Dieter Bingen (Deutsches Polen-Institut, Darmstadt), prof. dr Michael Werner (Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales, Paris) i prof. dr Zbigniew Kurcz (Uniwersytet Wrocławski) |
20:00 |
Otwarcie wystawy |
20:30 |
Prezentacja książki: Günter Brakelmann "Helmuth James von Moltke 1907-1945". Biografia, tłum. Roman Dziergwa, Poznań 2009. Prof. Krzysztof Ruchniewicz
|
21:00 | Kolacja |
Środa, 11 listopada 2009, Krzyżowa | |
Sesja II: Ikony polsko-niemiecko-francuskiego pojednania. Próba bilansu Moderacja: prof. dr Krzysztof Ruchniewicz |
|
9:00 | prof. dr Horst Möller (Institut für Zeitgeschichte, Berlin-Monachium): Niemiecko-francuskie pojednanie po 1945 roku. |
9:30 | Dyskusja |
10:00 | prof. dr Hubert Orłowski (Instytut Zachodni, Poznań): "'Moje Niemcy - moi Niemcy'. Refleksja nad antologią". |
10:30 | Dyskusja |
11:00 | Przerwa na kawę |
11:30 | dr Thomas Serrier (Institut d'études européennes (IEE) Université Paris VIII - Saint-Denis): Polsko-niemiecko-francuskie symbole pojednania |
12:00 | Dyskusja |
12:30 | Obiad |
Sesja III: Prezentacja wybranych badań szczegółowych Moderacja: prof. dr Dieter Bingen |
|
14:00 | prof. dr Horst Möller (Institut für Zeitgeschichte, Berlin-Monachium): Niemiecko-francuski podręcznik do historii |
14:20 | Dyskusja |
14:40 | prof. dr Robert Traba (Centrum Badań Historycznych, Berlin): Polsko-niemiecki podręcznik do historii |
15:00 | Dyskusja |
15:20 | Dr Elżbieta Opiłowska (Centrum im. W. Brandta, Wrocław oraz Fundacja Krzyżowa): „Przyjaźń nakazana“? Polsko-niemieckie pojednanie w miastach granicznych Görlitz/Zgorzelec |
15: 40 | Dyskusja |
16:00 | Przerwa na kawę |
16:30 | Stephan Raabe (Fundacja Konrada Adenauera, Warszawa): Kościoły jako katalizatory pojednania |
16:50 | Dyskusja |
17:10 | prof. dr Krzysztof Ruchniewicz (Centrum im. W. Brandta, Wrocław): Porozumienie i pojednanie między Polską a Niemcami po II wojnie światowej na przykładzie podróży niemieckich polityków do Polski po 1945 roku |
17:30 | Dyskusja |
17:50 | prof. dr Marek Zybura (Centrum im. W. Brandta, Wrocław): Literatura jako pomost w polsko-niemieckim dialogu po 1945 roku. |
18:10 | Dyskusja |
18:30 | Kolacja |
20:00 | „Relacje świadków” – rozmowa przy kominku z Henrym Ménudier, Hansem Maierem, Tadeuszem Mazowieckim i Rudolfem von Thadden Moderacja: Annemarie Franke |
O świadczeniach odszkodowawczych_dyskusja panelowa
W dniu 15 września 2009 r. Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. W. Brandta Uniwersytetu Wrocławskiegoodbyła się dyskusja panelowa poświęcona świadczeniom odszkodowawczym za szkody wyrządzone przez Niemcy w czasie II wojny światowej.
Organizatorami spotkania było Centrum W. Brandta oraz Ruhr-Universität w Bochum. W dyskusji uczestniczyli prof. Jose Brunner z Uniwersytetu w Tel Awiwie oraz Bartosz Jałowiecki, były szef Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie i Jakub Deka, pracownik Fundacji. Moderatorem dyskusji był prof. Constantin Goschler z Uniwersytetu w Bochum.