Prawo w obliczu bezprawia.
Sądowe rozliczenia zbrodni okresu II wojny światowej.
Podczas posiedzenia inauguracyjnego prace Cambridge Commission on Penal Reconstruction and Development w listopadzie 1941 roku Stefan Glaser, reprezentujący w tym gremium władze polskie, określił system terroru wprowadzony przez Rzeszę Niemiecką w okupowanej Europie jako wojnę „wymierzoną przeciw porządkowi prawnemu (…) i wszystkim tradycyjnym pojęciom prawa”. Opracowanie koncepcji sądowych rozliczeń bezprawia dokonywanego przez aparat administracyjny i wojskowy sił okupacyjnych oraz postawienia zbrodniarzy wojennych przed sądem stanowiło wyzwanie, z którym prawnicy państw alianckich konfrontowali się już od pierwszych lat wojny. Główne zasady organizacji wymiaru sprawiedliwości dla zbrodniarzy nazistowskich określone zostały w Deklaracji moskiewskiej z 30 października 1943 r. i Karcie Międzynarodowego Trybunału Wojskowego z 8 sierpnia 1945 r., jednak zasadniczy ciężar rozliczenia zbrodni II wojny światowej spoczywał na poszczególnych krajach. W przypadku Polski prawne koncepcje tych rozliczeń kreowane były na różnych etapach wojny w trzech ośrodkach władzy – w rządzie polskim na emigracji, w strukturach krajowej konspiracji oraz przez władze komunistyczne, które ostatecznie zadecydowały o kształcie sądowych rozliczeń zbrodni okresu II wojny światowej w Polsce.
W ramach cyklu wykładów Prawo w obliczu bezprawia przyjrzymy się początkom polskiego wymiaru sprawiedliwości w sprawach o zbrodnie wojenne oraz przybliżymy sylwetki polskich prawników, którzy kreowali ramy prawne sądowych rozliczeń zbrodni okresu II wojny światowej. Obok problemów dotyczących organizacji i przebiegu konkretnych procesów karnych, zapytamy o koncepcje prawne, po które sięgano w aktach oskarżenia, czy wyrokach polskich sądów w sprawach zbrodniarzy nazistowskich oraz o znaczenie dla tej problematyki polskiej nauki prawa karnego i prawa międzynarodowego okresu dwudziestolecia międzywojennego, i lat drugiej wojny światowej.
Harmonogram wykładów:
- 26.10.2020 Patrycja Grzebyk, Ludwik Ehrlich i Emil Stanisław Rappaport - naznaczeni przez wojnę giganci polskiej nauki prawa.
Spotkanie wokół książki „Ludwik Ehrlich. Siła prawa zamiast prawa siły. Ludwik Ehrlich i jego wkład w naukę prawa międzynarodowego oraz nauki o stosunkach międzynarodowych.” (online)
- 25.11.2020 Monika Piotrowska, Kiedy fotoreporter zostaje prawnikiem. Portret biograficzny Tadeusza Cypriana (1898-1979).
Spotkanie wokół książki "Tadeusz Cyprian. Notatki jeńca 1917-1918" (CSNE)
- 02.12.2020 Agnieszka Dobkiewicz, „Mała Norymberga” - procesy zbrodniarzy KL Gross-Rosen przed świdnickim sądem.
Spotkanie wokół książki „Mała Norymberga” (CSNE)
- 07.12.2020 Łukasz Jasiński, Długi cień okupacji. Główna Komisja Badania Zbrodni Niemieckich/Hitlerowskich w Polsce a polskie rozliczenia z II wojną światową.
Spotkanie wokół książki „Sprawiedliwość i polityka” (online)
- 13.01.2021 Filip Gańczak, Auschwitz w gabinecie przesłuchań. Profesor Jan Sehn (1909–1965).
Spotkanie wokół książki „Jan Sehn. Tropiciel Nazistów” (CSNE)
- 29.01.2021 Artur Pawlicki, Specjalne sądy karne w Poznaniu, Toruniu i Warszawie z siedzibą w Łodzi. Początki polskiego wymiaru sprawiedliwości dla zbrodniarzy nazistowskich.
Spotkanie wokół książki „Procesy osób oskarżonych o popełnienie zbrodni niemieckich w Kraju Warty przed polskimi sądami specjalnymi w latach 1945–1946” (CSNE)
Serdecznie zapraszamy!
Organizatorzy:
CSNE im. Willy Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego,
Pracownia Badań: Sprawiedliwość Okresu Przejściowego
Koordynacja: dr Dominika Uczkiewicz
--
Plakat do POBRANIA (.pdf)
